PKW UNTAG

W 1915 Afrykę Południowo-Zachodnią zajęły wojska Republiki Południowej Afryki (RPA), a w 1920 niemiecka kolonia stała się terytorium mandatowym RPA. ONZ w 1968 zmieniło nazwę kraju na „Namibia” i unieważniło mandat RPA do zarządzania krajem. RPA nie uznała tych decyzji i kontynuowała kontrolę nad krajem. Grupę Pomocy ONZ w Okresie Przejściowym dla Namibii – UNTAG (United Nations Transition Assistance Group) powołano na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa z 16 lutego 1989 r. Jej zadaniem była pomoc Specjalnemu Przedstawicielowi Sekretarza Generalnego w uzyskaniu przez Namibię niepodległości.

Droga do tego wiodła przez wolne i sprawiedliwe wybory przeprowadzone pod nadzorem ONZ. UNTAG miało także pomóc specjalnemu przedstawicielowi sekretarza generalnego w zapewnieniu, że: wszelkie zbrodnie zostaną powstrzymane, wojska pozostaną w bazach, a w przypadku Republiki Południowej Afryki – zupełnego wycofania sił z Namibii. Ponadto wszystkie dyskryminacyjne ustawy miały być uchylone, więźniowie polityczni zwolnieni, uchodźcy mieli powrócić do swoich domów; wszelkie formy zastraszania wstrzymane i zakończone, wprowadzone prawo i porządek.

W skład sił pokojowych miał wejść batalion szwedzki, ale z powodu, iż Sztokholm prowadził od lat bezkompromisową walkę z apartheidem, oficjalną ideologią RPA, władze tego państwa nie zezwoliły na włączenie Szwedów w skład sił UNTAG. Co ciekawe, ultrakonserwatywni politycy RPA zgodzili się, kiedy zaproponowano, aby w miejsce szwedzkiego oddziału w siłach UNTAG pojawił się batalion wojska z komunistycznej Polski.

W kwietniu 1989 r. utworzono POLLOG, który stanowił trzon Polskiej Wojskowej Jednostki Logistycznej (PWJL) w UNTAG. Wspólnie z 89. Kanadyjską Jednostką Logistyczną i szwajcarską jednostką medyczną PWJL tworzyła tzw. Logistyczną Grupę Wsparcia.

Do głównych zadań POLLOG-u należał transport osób cywilnych i wojskowych oraz materiałów dla sił pokojowych. Pod zarządem Polaków pozostawała Centralna Składnica Zaopatrzenia misji. Drogą morską i lotniczą dostarczano tam towary z całego świata. Stąd zaopatrzenie pobierały kanadyjska i polska jednostki logistyczne. W celu udoskonalenia pracy służb zaopatrzenia trzej polscy oficerowie wprowadzili komputerowy system ewidencji magazynowej, będący wówczas nowatorskim pomysłem, nawet w skali działań ONZ. Z uwagi na prostotę, logiczność i przydatność system uzyskał rekomendację do wprowadzenia go w innych misjach pokojowych ONZ.

Z dziedziny ?Polak potrafi? warto dodać jeszcze jeden fakt: kompania transportowa POLLOG-u wyposażona była w pojazdy polskiej produkcji, samochody ciężarowe STAR ? 266 i Jelcz – 415 D, które znowu, tym razem w państwie położonym na południe od równika pokazały swoją niezawodność. Należy dodać, że Polacy byli zaskoczeni nie tylko jakością dróg ale i poziomem infrastruktury stworzonej przez fachowców z RPA w Namibii.

Ze względu na przygotowywane wybory, utworzono grupę obserwatorów wojskowych liczącą 300 oficerów z 14 państw. Dowódcą tego zespołu został Polak, wówczas płk Bolesław Izydorczyk. Dwudziestu polskich oficerów, z doświadczeniem wyniesionym z poprzednich misji, było w stanie podjąć kolejne wyzwanie, jakim była samodzielna służba w roli obserwatora. Podlegający bezpośrednio pod ONZ, opłacani z budżetu organizacji, zdani na własne siły od 1989 r. biorą udział w dziesiątkach misji ONZ prowadzonych w Europie, Azji i Afryce.

Działania sił UNTAG, pomimo występujących problemów okazały się efektywne, doprowadziły do wyborów i przyznały państwu niepodległość, z której w pełni korzysta do dziś. Była to jedna z niewielu udanych operacji pokojowych w rozpoczynającym się, tak trudnym dla ONZ okresie.

Dla żołnierzy polskiego kontyngentu misja UNTAG stanowiła również niepowtarzalny akcent z innego powodu: wyjeżdżali do Afryki z PRL a w marcu 1990 r. wracali do III RP.

Grzegorz Ciechanowski

Lista publikacji poruszających tematykę misji PKW UNTAG:

• Polska w operacjach pokojowych Operacje pokojowe ONZ
  Jerzy Markowski
  Warszawa 1994
• Pokojowe misje Wojska Polskiego Bibliografia
  Ministerstwo Obrony Narodowej Centralna Biblioteka Narodowa, Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ
  Warszawa 2003
• Żołnierze polscy w misjach i operacjach pokojowych poza granicami kraju w latach 1953?1989
  Grzegorz Ciechanowski
  Toruń 2007
• Wojsko Polskie w misjach pokojowych w latach 1953-1990
  Janusz Zuziak
  Warszawa 2009
• Polacy w służbie pokoju 1953 – 2003
  Andrzej Zasieczny (red.)
  2003