Operacja ?Iraqi Freedom” wymagaÅ‚a ogromnego wysiÅ‚ku wojsk koalicyjÂnych. W skÅ‚adzie tych siÅ‚ dziaÅ‚aÅ‚a Wielonarodowa Dywizja Centralno-PoÅ‚udniowa dowodzona przez Polaków, którym zwyciÄ™scy sojusznicy powierzyli kontrolÄ™ centralno – poÅ‚udniowej strefy okupacyjnej. Jednym z głównych zadaÅ„ byÅ‚o odtworzenie cyÂwilnych struktur wÅ‚adzy zdominowanej przed wojnÄ… przez aparatczyków reżimu SaddaÂma Husajna oraz odbudowÄ™ i rozbudowÄ™ infrastruktury zniszczonej dziaÅ‚aniami militarnymi. StÄ…d jednym z priorytetów dziaÅ‚aÅ„ dywizji staÅ‚a siÄ™ współpraca cywilno-wojskowa ? CIMIC (Civil-Military Cooperation). W Iraku polscy wojskowi po raz pierwszy w takiej skali stanÄ™li przed problemem dostrzeżenia ważnoÅ›ci, planowania i realizacji współpracy ze Å›rodowiskiem cywilnym.
Nowe spojrzenie na prowadzenie takich działań wymagało zrozumienia ich wagi i niekonwencjonalnego wręcz postrzegania miejsca i roli wojsk prowadzących operację stabilizujacą. Należało przenieść punkt ciężkości z realizacji zadań operacyjno ? bojowych na pozamilitarne ? ukierunkowane na pozyskanie przychylności miejscowej ludności.
Do dziaÅ‚aÅ„ pozamilitarnych, tzw. niekinetycznych (niezbyt szczęśliwe tÅ‚umaczenie z angielskiego, sformuÅ‚owanie używane w oficjalnym operacyjnym jÄ™zyku wojskowym) należy zaliczyć również m.in. dziaÅ‚ania psychologiczne (PSYOPS – Psychological Operations), operacje informacyjne ? INFO OPS (Information Operations) czy współpracÄ™ z dziennikarzami realizowanÄ… przez oficerów prasowych i wojskowe centra prasowe ? MEDIAOPS (Media Operations).
Polski generaÅ‚ dowodziÅ‚ w Iraku nowÄ… formacjÄ…, nie sprawdzonÄ… dotÄ…d operacyjnie. Kontyngenty pochodziÅ‚y z paÅ„stw różniÄ…cych siÄ™ politycznie i kulturowo. Podczas pierwszych zmian podÂstawowymi elementami CIMIC w dywizji byÅ‚y prowincjonalne zespoÅ‚y wsparcia ? GST (Governorate SupÂport Teams), liczÄ…ce dziesiÄ™ciu specjalistów różnych dziedzin: elektryfikacji, edukacji, sÅ‚użby zdrowia, policji, budownictwa, bankowoÅ›ci, rolnictwa i sytemu irygacji, archeologii, prawa, wydobycia ropy naftowej, wodociÄ…gów i kanalizacji, dystrybucji paliw, sÅ‚użby celnej, stanu sanitarno- higienicznego, ekonomii i socjologii. ZespoÅ‚y te byÅ‚y istotnym elementem wsparcia wÅ‚adz prowincji, szczególnie dla czaÂsowo wyznaczonego przez wÅ‚adze koalicyjne gubernatora CPA (Coalition Provisional Authority). WspieraÅ‚y wysiÅ‚ek wÅ‚adz zwiÄ…zany z odbudowÄ… zasadniczej infrastrukÂtury oraz zapewnianiem dostÄ™pu do podstawoÂwych usÅ‚ug w piÄ™ciu prowincjach znajÂdujÄ…cych siÄ™ w obszarze odpowiedzialnoÅ›ci Wielonarodowej Dywizji Centrum?PoÅ‚udnie.
Poza GSTs w każdej stolicy prowincji dziaÅ‚aÂnia CIMIC prowadziÅ‚y brygadowe i batalionowe grupy bojowe odpowiednio: BCT (Brigade Combat Teams) i BG (Battle Groups) oraz eleÂmenty narodowe (polskie funkcjonowaÅ‚y w prowincji Wasit, Babil i Karbala; hiszpaÅ„skie w Najaf i QuadiÂsiyah).
Współpraca z lokalną administracją na szczeblu prowincji realizowana była poprzez specjalne zespoły wsparcia administracji lokalnej. Wypełniały one lukę pomiędzy władzami terenowymi a centralnymi strukturami administracji. W czasie I zmiany w Wielonarodowej Dywizji Centralno-Południowej powołano 5 takich zespołów: 3 polskie i 2 hiszpańskie.
Ponadto, do bezpoÅ›redniego wsparcia dowódcy wielonarodowej dywizji w zakresie współpracy cywilno-wojskowej wydzielono poczÄ…tkowo: filipiÅ„ski batalion CIMIC oraz nowy element utworzony w Wojsku Polskim – kompaniÄ™ wsparcia CIMIC, która skÅ‚adaÅ‚a siÄ™ z dwóch taktycznych zespołów wsparcia i centrum CIMIC. W dowództwie wielonarodowej dywizji funkcjonowaÅ‚ też oddziaÅ‚ CIMIC, skÅ‚adajÄ…cy siÄ™ z czterech wydziałów: operacyjnego, planowania, Å‚Ä…cznikowego i koordynacyjnego.
Obszar działań w sferze cywilno ? wojskowej obejmował: administrację państwową; sądownictwo; szkolnictwo; zdrowie publiczne; więziennictwo; bezpieczeństwo (policja, wojsko, ochrona zakładów pracy czy urządzeń); sytuację paliwową; elektryczność; wodociągi, irygację; budownictwo; bankowość; żywność; kulturę oraz archeologię. W ramach tworzenia nowego państwa, dochodziły tak nietypowe działania jak zaangażowanie w operację wymiany pieniędzy, zorganizowanie wypłaty dla byłych żołnierzy irackich, itp. Już podczas pierwszej zmiany realizowano inne nietypowe zadania jak na przykład ochrona pielgrzymów zmierzających przez obszar odpowiedzialności dywizji do miejsc kultu szyitów w Najaf i Karbali, czy zorganizowanie i wyszkolenie służby ochrony irackich zabytków niemiłosiernie grabionych przez miejscowych złodziei.
DoÅ›wiadczenia wyniesione z pierwszego okresu dziaÅ‚ania dywizji pozwoliÅ‚y na zmianÄ™ struktur tak, aby mogÅ‚y one w peÅ‚niejszym stopniu zabezpieczyć dziaÅ‚alÂność CIMIC. Zmiany byÅ‚y niezbÄ™dne z innego jeszcze powodu ? kolejne paÅ„stwa wycofywaÅ‚y swoje kontyngenty z Iraku i w konsekwencji z wielonarodowej dywizji.
Co stanowiło podstawę działalności CIMIC w Iraku? Przeanalizujmy dokonania VIII zmiany (styczeń ? lipiec 2007), kiedy to wykonano 227 projektów (tylko w dwóch innych zmianach, a było ich 10, zrealizowano ich więcej) o wartości 27 271 mln dolarów i była to największa suma wydatkowana podczas jednej zmiany na projekty CIMIC. Wśród najważniejszych inwestycji zrealizowanych wówczas przez CIMIC należy wymienić następujące:
- w dziedzinie wytwarzania i przesyłu energii elektrycznej: zbudowano 8 transformatorów;
- pozyskiwanie, oczyszczanie i dostarczanie wody, odprowadzanie ścieków: zbudowano 12 wodociągów długości od 1,3 do 7 km oraz 21 stacji zasilania w wodę, zamontowano 48 pomp do pompowania wody i ścieków;
- infrastruktura transportu: wyremontowano 13 dróg o łącznej długości 54,5 km;
- opieka zdrowotna: zbudowano 4 i wyremontowano 3 przychodnie wiejskie, przekazano szpitalom 10 aparatów USG, 5 urządzeń do dializ, 3 fotele dentystyczne;
- rolnictwo: wyremontowano 7 systemów nawadniania, dostarczono ziarna ryżu i nawozy oraz sprzęt do stowarzyszenia rolniczego;
- edukacja: wybudowano lub rozbudowano 4 szkoły, odbudowano 5 szkół, przekazano wyposażenie i sprzęt komputerowy 28 szkołom.
Zapotrzebowanie na działania CIMIC w Iraku spowodowało, że niewielka polska kompania CIMIC w porównaniu z etatem z początkowego okresu operacji trzykrotnie zwiększyła swoją liczebność i przeobraziła się w Centralną Grupę Wsparcia Współpracy Cywilno-Wojskowej.
Grzegorz Ciechanowski
Lista publikacji poruszajÄ…cych tematykÄ™ misji w Iraku:
- OPERACJA „IRACKA WOLNOŚĆ”
Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej z inicjatywy i pod patronatem MINISTRA OBRONY NARODOWEJ
Akadamia Obrony Narodowej - TRUDNA STABILIZACJA
Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej z inicjatywy i pod patronatem MINISTRA OBRONY NARODOWEJ
Akadamia Obrony Narodowej - Zeszyty Naukowe, Irak 2003 – 2008. Misja dla pokoju.
MateriaÅ‚y z konferencji naukowej zorganizowanej z inicjatywy i pod patronatem honorowym Ministra Obrony Narodowej przez AkademiÄ™ Obrony Narodowej 26 – 27 listopada 2008 roku, Nr 3A(72) Numer specjalny, Warszawa 2008
Akadamia Obrony Narodowej - Psy z Karbali Dziesięć razy Irak
Marcin Górka, Adam Zadworny
Szczecin 2009