Polacy w operacji Iracka Wolność 2003

Od 2002 roku Stany Zjednoczone, posługując się niepotwierdzonymi, jak się później okazało oskarżeniami Iraku o posiadanie broni masowego rażenia (BMR), prowadziły przygotowania do kolejnego uderzenia na to państwo. Stojąc przed groźbą wojny, prezydent Saddam Husajn zgodził się na powrót inspektorów ONZ, wyrzuconych wcześniej z kraju przez dyktatora. Ponownie oni przystąpili do poszukiwania składów BMR, jednak akcja ta nie przyniosła żadnych rezultatów. Dodać należy, że wśród ONZ-towskich ekspertów znajdowali się także oficerowie WP.

Amerykańskie plany najazdu na Irak nie zyskały poparcia wszystkich członków NATO, doprowadzając do kryzysu w Sojuszu Północnoatlantyckim. Pomimo nacisków ze strony Francji i Niemiec, których wojska nie wzięły w wojnie, Polska starająca się wykazać wierność wielkiemu sojusznikowi poparła Stany Zjednoczone i ich politykę interwencji. Decyzję o użyciu polskich żołnierzy w operacji Iracka Wolność podjął 17 marca 2003 roku prezydent A. Kwaśniewski (?Monitor Polski” nr 14 poz. 200) na wniosek premier L. Millera. W skład kontyngentu weszły:

  • załoga ORP Xawery Czernicki (53 marynarzy);
  • wzmocniony pluton likwidacji skażeń (74 żołnierzy, w tym 36 żołnierzy w składzie plutonu likwidacji skażeń i 38 żołnierzy logistyki);
  • żołnierze GROM-u (56 komandosów).

Uzasadniając decyzję o udziale polskich żołnierzy w koalicji międzynarodowej premier rządu Leszek Miller powoływał się na nie wypełnianie przez Irak zapisów rezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 1441 z dnia 8 listopada oraz wcześniejszych rezolucji Rady Bezpieczeń­stwa.

21 marca 2003 r. z lotniska Powidz (koło Poznania) wystartował prezydencki Tu-154 na pokładzie którego odleciała kilkudziesięcioosobowa grupa polskich żołnierzy z 4. Pułku Chemicznego uczestniczących w operacji antysaddamowskiej koalicji w Iraku. Żołnierze zabrali ze sobą indywidualne wyposażenie oraz podstawowy sprzęt. Pozostali żołnierze i sprzęt specjalistyczny (głównie logistyczny) dotarli do rejonu dyslokacji (w Jor­danii) do dnia 30 marca 2003 r.

Główne wyposażenie Polskiego Kontyngentu Wojskowego stanowiły:
transportery opancerzone BRDM-2rs (z przyrządami do rozpoznania skażeń);

  • IRS-2 (Instalacja Rozlewcza Samochodowa) do odkażania sprzętu i terenu;
  • laboratorium chemiczno-radiometryczne zestaw urządzeń do zabiegów odkażających i sanitarnych dla ludzi; wóz sanitarny;
  • radiostacje na podwoziu samochodowym.

Żołnierze zostali wyposażeni w maski przeciwgazowe MP-5, kombinezon ochronny umożliwiający wymianę ciepła oraz nowoczesną maść, która chroni przed chemicznym skażeniem skóry. Byli zakwaterowani w klimatyzowanych 9-osobowych namiotach. Koszt półrocznego udziału w operacji miał wynieść 22 min zł.

W dniu 24 marca Polska zadeklarowała gotowość wysłania do Turcji plutonu likwidacji skażeń liczącego do 50 żołnierzy. W związku z wojną w Iraku, Rada Ministrów na posiedzeniu w dniu 1 kwietna 2003 r. zaakceptowała wniosek do prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w sprawie użycia Polskiego Kontyngentu Wojskowego w operacji Display Deterrence, którą siły sojusznicze przepro­wadzą w Turcji. Kontyngent w składzie:

  • 36 żołnierzy (pluton likwidacji skażeń z 4. Pułku Chemicznego – Brodnica); żołnierzy z Brygady Logistycznej – Opole;
  • żołnierze z 1. Pułku Specjalnego – Lubliniec;

Byli oni przeznaczeni do wzmocnienia tureckiej obrony przeciwchemicznej w okresie od dnia 4 kwietnia do dnia 30 września 2003 r. Operacyjnie PKW został podporządkowany dowódcy sił so­juszniczych NATO w Turcji, a pod względem kierowania narodowego – ministrowi obrony narodowej. Operacja Display Deterrence nie została jednak podjęta z uwagi na szybkie zakończenie konfliktu zbrojnego w Iraku. Ogółem w operacji Iracka Wolność uczestniczyło 186 polskich żołnierzy (według stanu na dzień 31 marca 2003 r.).
Prawnicy i eksperci od prawa międzynarodowego stawiali pytanie czy Polska uczestni­czy w wojnie, skoro formalnie nikt (a tylko sejm może wypowiedzieć wojnę) jej nie wypo­wiedział, czy też uczestniczy tylko w nieformalnym sojuszu?

Przed rozpoczęciem inwazji przez wojska lądowe sojuszników, od początku 2002 r. lotnictwo amerykańskie i brytyjskie przeprowadziło operację pod kryptonimem Southern Focus, która polegała na prowadzeniu lotów patrolowych w ustanowionych przez ONZ-owskich strefach zakazu lotów i niszczeniu infrastruktury obrony przeciwlotniczej Iraku. Po wyeliminowaniu w ten sposób obrony przeciwlotniczej, od połowy 2002 r. celami ataku z powietrza stały się dokładnie wyselekcjonowane cele – elementy lądowego systemu obronnego Iraku ? centra dowodzenia, stanowiska obrony, itp.

Intensywność nalotów w ramach Operation Southern Focus rosła. Działania te miały miejsce przed oficjalna decyzją Kongresu USA o rozpoczęciu wojny, co nastąpiło 11 października 2002 r. Kulminacją ataków bombowych był rajd 100 samolotów 5 września 2002, którego celem było zabezpieczenie z powietrza i odwrócenie uwagi od akcji wkroczenia brytyjskich oddziałów specjalnych z terenu Jordanii do południowego Iraku, których zadaniem było przygotowanie rebelii kurdyjskiej.

W chwili rozpoczęcia działań wojennych, w rejonie Zatoki Perskiej znajdowało się blisko 300 tys. żołnierzy USA i Wielkiej Brytanii. Tylko część z nich wzięła udział w działaniach bojowych.

W dniu 20 marca 2003 r. o godzinie 2.15 upływał termin ultimatum, jakie prezydent USA George W. Bush postawił prezydentowi Iraku – Saddamowi Husajnowi. W związku z tym oczekiwano przemówienia do narodu. Tymczasem jedynie dwie i pół godziny przed upływem terminu ultimatum wystąpił Ari Fleischer (rzecznik prezydenta), który oświadczył, że Ameryka stanęła na krawędzi wojny z Irakiem i w związku z tym Amerykanie muszą przygotować gotować się na konflikt.

Nad ranem 20 marca 2003 r. w półtorej godziny po upływie terminu ultimatum operacja militarna pod kryptonimem Iraqi Freedom (Iracka Wolność) rozpoczęła się od decyzji dekapitacyjnego uderzenia za pomocą pocisków samosterujących Tomahawk i bomb precyzyjnego rażenia zrzucanych z samolotów F-117A na miejsce narady irackich władz. Celem tego ataku było wyeliminowanie głównych osób kierownictwa państwa irackiego.
Następnego dnia na terytorium Iraku wkroczyły wojska koalicji. W ?Operacji Iracka Wolność? brały udział siły USA, Wielkiej Brytanii, Polski i Australii, na morzu wspierały je Dania i Hiszpania, w sumie tylko pięciu państw należących do NATO.

Do pierwszych starć doszło nad granicą z Kuwejtem. W kierunku Bagdadu ruszyła amerykańska 1. Dywizja Marines. Burze piaskowe i ciężkie walki pancerne w rejonie węzła komunikacyjnego Nasirija tylko na krótko powstrzymały tempo ofensywy. Trzy tygodnie po rozpoczęciu działań wojennych, amerykańskie oddziały dotarły do przedmieść Bagdadu.
Początkowo planowano otoczenie miasta, jednak nie doszło do tego w wyniku skutecznego rajdu sił pancernych ulicami stolicy Iraku (5 kwietnia). Niemal z marszu zajęto lotnisko, a dwa dni później podobna akcja zakończyła się opanowaniem kompleksu pałaców prezydenckich w centrum Bagdadu. 9 kwietnia oficjalnie ogłoszono zdobycie stolicy i upadek władz centralnych Iraku. Wówczas to świat obiegły zdjęcia mieszkańców stolicy, którzy z pomocą marines obalali wielki pomnik Husajna w centrum miasta.

10 kwietnia 2003 r. padł Kirkuk na północy kraju, a trzy dni później rozpoczęła się ostatnia bitwa kampanii o rodzinne miasto Saddama, Tikrit leżące na północ od Bagdadu. Irackie pozycje zaatakowała eskadra bojowych śmigłowców marines Cobra, a do miasta wjechało ok. 250 wozów piechoty morskiej. Po dwóch dniach walk ostatni bastion reżimu padł.
Operacja ?Iracka Wolność? była w rzeczywistości całą serią dużych operacji wojskowych. Wiele z nich, szczególnie w pierwszej fazie inwazji przeprowadziły siły specjalne ? głównie Amerykanie, ale także jednostki brytyjskie, kanadyjskie (JTF-2) australijskie (SAS) i polskie, w sumie jak się szacuje ok. 10. tys. komandosów.

Pierwsi GROM-owcy pojawili się w rejonie Zatoki Perskiej już w marcu 2002 r. Ich zadaniem była ocena możliwości kontroli jednostek pływających na tych wodach, z których część szmuglowała iracką ropę naftową. Służbę na wodach zatoki pełnili m. in. marynarze m.in. z Argentyny, Belgii, Holandii, Nowej Zelandii, Włoch, Kanady, USA i Wielkiej Brytanii, ale tylko trzy ostatnie państwa i Polska zdecydowały się przekazać oddziały wyspecjalizowane w akcji abordaży. Pierwsza zmiana żołnierzy oddziału wodnego GROM odleciała nad Zatokę 19 kwietnia 2002 r. samolotem prezydenta RP, Tu-154M. Polacy zostali zakwaterowani w amerykańskiej bazie Doha, niedaleko stolicy Kuwejtu. Na wodach zatoki, a później na irackich rzekach GROM korzystał z amerykańskich łodzi RIB-36 i znacznie większe Mark V. W bazie Doha przyszło im spędzić Boże Narodzenie.

Wiemy, że GROM-owcy działali też na lądzie. Nie ma potwierdzonych informacji, iż przed rozpoczęciem wojny grupy specjalne GROM-u operowały na terenie Iraku. Nie można się temu dziwić, o odróżnieniu od zalegalizowanej przez ONZ kontroli przestrzegania embarga na handel ropą czy udziału w wojnie, akcje, prowadzone na terenie suwerennego państwa są zabronione przez prawo międzynarodowe. Muszą zatem być okryte tajemnicą. Jeszcze co najmniej przez kilkanaście lat raporty z ich przebiegu ujrzą światła dziennego.

Jarosław Rybak, autor książki ?Grom.pl? słusznie twierdzi, że skoro GROM uznawany jest za jedną z najlepszych na świecie formacji specjalnych, trudno uwierzyć, że sojusznicy nie wykorzystali jego możliwości…

Jak zatem mogli działać Polacy? Według generała Sławomira Petelickiego cytowanego przez J. Rybaka, robili wszystko to, co samo co siły specjalne sojuszników: a zatem skryta obserwacja wojsk przeciwnika na jego własnym terytorium, akcje dywersyjne, chwytanie i eliminowanie ich dowódców, sianie zamętu w siłach wroga, zadania snajperskie, naprowadzanie pocisków i lotnictwa na cele.

Komandosi elitarnej jednostki GROM dowodzeni przez płk Romana Polko przeprowadzili około 60 skomplikowanych akcji bojowych. Jedną ze znanych opinii publicznej stała się przeprowadzona tuż przed inwazją operacja opanowania terminalu przeładunkowego ropy naftowej KAAOT (Khawar Al Amafl Offshore Terminal) w porcie Um Kasr (Umm Quasr. Obawiano się, że obiekt ten o strategicznym znaczeniu może być zaminowany. Przeprowadzenie akcji ćwiczono przez wiele dni na makiecie wykonanej w skali 1:1.

W nocy 20 marca 2003 r. z portu wypłynęło pięć ?polskich” łodzi Mark-V raz dziewięć pontonów RIB. Cała operacja, drobiazgowo wcześniej dopracowana trwała kwadrans. Pojmano 16 Irakijczyków, w tym żołnierzy, którzy na szczęście nie próbowali się zbroić. Znaleziono broń i środki wybuchowe i niemal natychmiast przekazano obiekt amerykańskim marines. Jednostki specjalne używane są tylko do wykonania konkretnych, zaskakujących uderzeń.

Kolejną akcją błyskotliwie przeprowadzoną przez duży oddział komandosów GROM i US Navy SEAL było opanowanie w kwietniu tamy Mukarayin, położonej 100 kilometrów na północny wschód od Bagdadu. Przejęcie jej było konieczne, ponieważ obawiano się, że wysadzenie bądź otwarcie zapory może zagrozić zalaniem Bagdadu, co utrudniłoby zdobycie stolicy i spowodowałoby ogromne zniszczenia oraz ofiary wśród ludności. Płk Roman Polko stwierdził, że GROM prowadził znacznie poważniejsze i bardziej skomplikowane operacje od ujawnionych akcji w Umm Kasr i na zaporze Mukarayin.
Innym zadaniem była ochrona polskiej ambasady w Bagdadzie.

Istniała jeszcze inna, tajna misja prowadzona przez Polaków w tej wojnie. W dniu 10 lipca 2002 okręt ORP ?Kontradmirał Xawery Czernicki? dowodzony przez kmdr ppor. Jacka Rogalskiego z 50 ludźmi na pokładzie opuścił port wojenny 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. W czasie trwającej 14 miesięcy misji okręt przepłynął 27 tysięcy mil morskich, z czego część w trakcie morskiej części operacji ?Enduring Freedom? prowadzonej w Afganistanie oraz ?Iraqi Freedom?. Jednostka wzięła udział w 34 misjach bojowych występując w składzie trzech międzynarodowych zespołów bojowych. Główne zadania okrętu dotyczyły początkowo wsparcia logistycznego sił operacyjnych. Szybko okazało się że ?Czernicki? może wystąpić w roli pływającej platformy dla oddziałów sił specjalnych. Na pokładzie polskiego okrętu przebywały zaokrętowane grupy uderzeniowe sił specjalnych US Navy, i US Marines, jednostek specjalnych Królewskiej Marynarki Wojennej Australii oraz płetwonurków z Grup Specjalnych Marynarki Wojennej ?Formoza?, morskich komandosów z Gdyni. Wszystkie operacje prowadzone były w stanie najwyższego stopnia alarmu i z wykorzystaniem uzbrojenia okrętowego. W dniu 7 lipca załoga ?Czernickiego? uratowała ludzi z tonącego kuwejckiego kutra rybackiego. Była to czwarta akcja ratownicza wykonana przez polskich marynarzy podczas operacji ?Enduring Freedom?. Po raz pierwszy bowiem pod koniec 2002 r. roku polscy marynarze uratowali 8 irańskich rybaków z kutra, który zatonął, a 3 i 4 maja 2003 r. dwukrotnie pomocy medycznej udzielało ambulatorium okrętowe. Z poważnymi ranami trafili na okręt marynarze iraccy i irańscy.

W dniu pożegnania okrętu w dniu 31 lipca 2003 r. w Bahrajnie, dowódca V Floty MW USA wiceadmirał Timothy J. Keating wystawił najwyższą ocenę za profesjonalizm działania polskich marynarzy. Bardzo wysoko ocenił też przydatność okrętu w trudnych pod każdym względem warunkach Północnej Zatoki Perskiej.

Operacja ?Iracka Wolność? zakończyła się pełnym zwycięstwem. W ciągu sześciu tygodni rozbito przeciwnika przy minimalnych stratach własnych, niewielkich cywilnych, i nawet stosunkowo niedużych stratach po stronie przeciwnej.

Obalenie reżimu Husajna nie było jednak równoznaczne z końcem wojny, prezydent USA George Bush też formalnie nie ogłosił końca wojny. Rozpoczynał się dopiero kolejny etap obecności sił koalicji w Iraku. Żołnierze USA i ich sojuszników musieli stawić czoła zdeterminowanemu przeciwnikowi. Śmiertelnie niebezpiecznemu, bo prowadzącemu wojnę partyzancką, z użyciem całego wachlarza metod terrorystycznych.

To już inna część operacji ?Iracka Wolność?, gdzie znaczny wysiłek poniosła strona polska. Ta część działań wymaga omówienia w oddzielnym odcinku naszego cyklu.

Źródło fotografii: www.picasaweb.google, www.militaryphotos.net, www.deon.pl, Krzysztof Polcyn, Piotr Płuciennik
Mapa: www.tvn24.pl

Grzegorz Ciechanowski

Lista publikacji poruszających tematykę misji Iracka Wolność:

  • GROM.PL 2 TAJNE OPERACJE polskich sił specjalnych
    Jarosław Rybak
    Warszawa 2009
  • GROM SIŁA I HONOR Z GENERAŁEM SŁAWOMIREM PETELICKIM ROZMAWIA MICHAŁ KOMAR
    Kraków 2010
  • Broń masowego rażenia w Iraku, ocena i ewolucja zagrożenia
    Paweł Durys, Piotr Pacholski
    Toruń 2002
  • Operacje pokojowe na początku XXI wieku
    Czesław Marcinkowski
    Ministerstwo Obrony Narodowej 2004
  • Wojskowa Formacja Specjalna GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej 1990 – 2000
    Hubert Królikowski
    Gdańsk 2001
  • Grom.pl
    Jarosław Rybak
    Warszawa 2004
  • OPERACJA „IRACKA WOLNOŚĆ”
    Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej z inicjatywy i pod patronatem MINISTRA OBRONY NARODOWEJ
    Akadamia Obrony Narodowej


Jedna odpowiedź na „Polacy w operacji Iracka Wolność 2003

  1. Piotr Wachna pisze:

    Ludzie jaki woz likwidacji skazen? Jesli juz to zestaw do prowadzenia likwidacji skazen stanow osobowych. Woz moze byc a i owszem ale drabiniasty na siano….
    pozdrawiam

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Page not found - Sweet Captcha
Error 404

It look like the page you're looking for doesn't exist, sorry

Search stories by typing keyword and hit enter to begin searching.


Kliknij aby dodać emotikonę

SmileBig SmileGrinLaughFrownBig FrownCryNeutralWinkKissRazzChicCoolAngryReally AngryConfusedQuestionThinkingPainShockYesNoLOLSillyBeautyLashesCuteShyBlushKissedIn LoveDroolGiggleSnickerHeh!SmirkWiltWeepIDKStruggleSide FrownDazedHypnotizedSweatEek!Roll EyesSarcasmDisdainSmugMoney MouthFoot in MouthShut MouthQuietShameBeat UpMeanEvil GrinGrit TeethShoutPissed OffReally PissedMad RazzDrunken RazzSickYawnSleepyDanceClapJumpHandshakeHigh FiveHug LeftHug RightKiss BlowKissingByeGo AwayCall MeOn the PhoneSecretMeetingWavingStopTime OutTalk to the HandLoserLyingDOH!Fingers CrossedWaitingSuspenseTremblePrayWorshipStarvingEatVictoryCurseAlienAngelClownCowboyCyclopsDevilDoctorFemale FighterMale FighterMohawkMusicNerdPartyPirateSkywalkerSnowmanSoldierVampireZombie KillerGhostSkeletonBunnyCatCat 2ChickChickenChicken 2CowCow 2DogDog 2DuckGoatHippoKoalaLionMonkeyMonkey 2MousePandaPigPig 2SheepSheep 2ReindeerSnailTigerTurtleBeerDrinkLiquorCoffeeCakePizzaWatermelonBowlPlateCanFemaleMaleHeartBroken HeartRoseDead RosePeaceYin YangUS FlagMoonStarSunCloudyRainThunderUmbrellaRainbowMusic NoteAirplaneCarIslandAnnouncebrbMailCellPhoneCameraFilmTVClockLampSearchCoinsComputerConsolePresentSoccerCloverPumpkinBombHammerKnifeHandcuffsPillPoopCigarette

Facebook

Get the Facebook Likebox Slider Pro for WordPress