Po przyjęciu do NATO, w marcu 2004 r., Litwy, Łotwy i Estonii pojawił się problem ochrony przestrzeni powietrznej tego obszaru. Wyzwanie było tym bardziej poważne, że są to ?brzegowe” państwa sojuszu, w związku z tym szczelna obrona ich granic ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa innych krajów członkowskich. Niestety żadne z trzech nadbałtyckich państw nie dysponowało odpowiednimi siłami i środkami by sprostać temu zadaniu. Zaistniała zatem konieczność udzielenia sojuszniczej pomocy. W ramach misji Air Policing wystawiono posterunek radiolokacyjny wczesnego ostrzegania oraz podjęto dyżury lotnictwa taktycznego NATO.
Samoloty miały wykonywać loty patrolowe w bezpośredniej bliskości granic, stąd na czasowe stacjonowanie wydzielonego kontyngentu wybrano lotnisko w bazie Siaulai/Szawle (dokładnie: w Zokniai k. Siauliai) na Litwie, gdzie przez dziesięciolecia bazowały jednostki lotnictwa radzieckiego, zaś obecnie jest to baza lotnictwa wojskowego Litwy.
Pierwszy dyżur wystawił klucz belgijskich F-16, po nich trzymiesięczne tury operacyjne przejmowali kolejno Duńczycy, Brytyjczycy, Norwegowie, Holendrzy, Niemcy oraz Amerykanie. Kolejny zespół stanowili Polacy.
Od 31 grudnia 2005 roku do 31 marca 2006 r. w bazie lotniczej Siaulai (Szawle) na Litwie stacjonował Polski Kontyngent Wojskowy Orlik-1. Jego zadaniem było patrolowanie i niedopuszczenie do naruszania przestrzeni powietrznej państw bałtyckich oraz udzielanie pomocy samolotom wojskowym i cywilnym w sytuacjach awaryjnych.
W skład PKW Orlik-1, którym dowodził dowodził ppłk dypl. pil. Robert Cierniak, weszły samoloty MiG-29. z 1. Eskadry Lotnictwa Taktycznego (elt) z Mińska Mazowieckiego, czterech pilotów, personel techniczny, nawigatorski, meteorologiczny, łączności i zabezpieczający.
W ramach narodowego systemu dowodzenia PKW ORLIK podporządkowany był Dowództwu Operacyjnemu Sił Zbrojnych. Dowódca Sił Powietrznych odpowiadał za przygotowanie, utrzymanie ciągłości oraz wszechstronne zabezpieczenie funkcjonowania kontyngentu poza granicami kraju.
Do zabezpieczenia odtwarzania gotowości bojowej maszyn lądujących na lotnisku innym niż lotnisko w Siaulai (Szawle) oraz ewakuacji medycznej wyznaczono na lotnisku Warszawa-Okęcie lub Kraków-Balice jeden samolot transportowy (An- 26, M-28 Bryza lub C-295M), który utrzymywany był w 12-godzinnej gotowości do startu.
Kolejny polski kontyngent Orlik-2 przyjął dyżur od Królewskich Sił Powietrznych Norwegii 15 marca 2008 r. w bazie lotniczej Siauliai (Szawle), zaś nawigatorzy naprowadzania pełnili służbę w CRC (Ośrodek Zarządzania i Meldowania) w Karmelavie. Dowódcą PKW Orlik-2 został dowódca 41. elt – ppłk pilot Mariusz Biajgo.
Kontyngent liczący niemal 100 osób tworzyli piloci z 41. Eskadry Lotnictwa Taktycznego (elt), personel techniczny wydzielony ze składu 22. Bazy Lotniczej i 41. elt, personel nawigatorski, wydzielony ze składu 21., 22., 31. i 32. Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania oraz personel zabezpieczenia logistycznego, łączności oraz administracyjno – sztabowy wydzielony z innych jednostek SP. 30 czerwca 2008 r. nastąpiło przekazanie dyżuru zmianie niemieckiej, wyposażonej w F-4F Phantom z pułku JG 71 w Wittmund.
Kolejny PKW Orlik-3 rozpoczął służbę 30 kwietna 2010. Tworzyli go piloci z 1. Eskadry Lotnictwa Taktycznego (1. elt), personel techniczny ze składu 23. Bazy Lotniczej i 1. elt, personel nawigatorski z 21., 22., 31., 32. Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania, personel zabezpieczenia logistycznego, łączności oraz administracyjno-sztabowy wydzielony z innych jednostek Sił Powietrznych oraz żołnierze Żandarmerii Wojskowej. Dowódcą PKW Orlik 3 był ppłk pil. Robert Kozak. 1 września 2010 polscy żołnierze po pomyślnym wykonaniu zadania (podobnie jak ich koledzy PKW Orlik-1 i Orlik-2) przekazali obowiązki amerykańskim lotnikom z 48. Skrzydła Lotnictwa Myśliwskiego (ang. 48th Fighter Wing).
Kolejny PKW-4 pełnił będzie służbę w 2012 r.
Siły Powietrzne RP po raz czwarty 27 kwietnia 2012 roku rozpoczęły realizację dozoru obrony przestrzeni powietrznej krajów nadbałtyckich. PKW ORLIK 4 przejął zadania od pilotów Luftwaffe z bazy w Wittmundhafen.
Miejsce niemieckich Phantomów przejęli piloci ze składu 22. Bazy Lotnictwa Taktycznego (blt) z Malbork.
Dwa samoloty MiG-29 z pełnym uzbrojeniem pełniły całodobowy dyżur bojowy. Obsługę maszyn PKW ORLIK-4 zabezpiecza ok. 100 osób obsługi naziemnej.
Dowódcą kontyngentu został ppłk pil. Leszek Błach, dowódca Grupy Działań Lotniczych z 22. (blt).
Grzegorz Ciechanowski
Loading ...
