PKW UNTAES

U źródeł powołania UNTAES UNTAES (United Nations Transitional Administration for Eastern Slavonia, Baranja and Western Sirmium) leży porozumienie zawarte pomiędzy rządem Republiki Chorwacji a lokalnymi władzami chorwackich Serbów podpisane 12 listopada 1995 r. kończące konflikt zbrojny. Wzywało ono Radę Bezpieczeństwa do ustanowienia tymczasowej administracji we Wschodniej Slawonii, Baranii i zachodnim Śremie w celu zarządzania prowincją przez początkowy okres 12 miesięcy, możliwy do przedłużenia na następne 12 miesięcy na żądanie którejkolwiek ze stron. Rada Bezpieczeństwa ONZ ustanowiła UNTAES na mocy rezolucji S/RES/1037. Tymczasowa administracja miała pomóc zreintegrować region zgodnie z porządkiem konstytucyjnym Republiki Chorwacji.

Celem działań sił ONZ było nadzorowanie demilitaryzacji regionu i monitorowanie powrotu uchodźców. Tworzono tu również tymczasowe siły policyjne oraz zorganizowano tymczasową administrację.

W operacji, obok polskich obserwatorów wojskowych wziÄ…Å‚ też udziaÅ‚ zwarty oddziaÅ‚ 53 operatorów GROM, tworzÄ…cy PolskÄ… GrupÄ™ SpecjalnÄ…. W dniu 3 grudnia 1996 r. przystÄ…pili oni do wykonywania zadaÅ„ we Wschodniej Slawonii. W dniu 27 czerwca 1997 r. operatorzy GROM-u w ramach operacji „Little Flower” zatrzymali serbskiego zbrodniarza wojennego – Slavko Dokmanovicia. BÄ™dÄ…c burmistrzem Vukowaru za dokonanie masakry we wsi Ovcara. W ciÄ…gu szeÅ›ciu godzin od chwili ujÄ™cia, przetransportowano go do siedziby TrybunaÅ‚u MiÄ™dzynarodowego w Hadze. ByÅ‚ on pierwszym zbrodniarzem wojennym aresztowanym przez specjalnÄ… formacjÄ™ żoÅ‚nierzy. Dnia 29 czerwca 1998 r. Slavko Dokmanović popeÅ‚niÅ‚ samobójstwo w swej celi, jeszcze przed ogÅ‚oszeniem wyroku przez TrybunaÅ‚ MiÄ™dzynarodowy. DokÅ‚adny opis tej spektakularnej akcji można znaleźć m.in. na stronie www.grom.mil.pl, Hubert Królikowski poÅ›wiÄ™ciÅ‚ tej akcji książkÄ™ Operacja Little Flower.

W końcu 1998 r. komandosi GROM zostali skierowani do Kosowa. Operacja UNTAES została uznana za przykład zakończonej sukcesem wielofunkcyjnej operacji pokojowej ONZ. Zdemilitaryzowany i bezpieczny region został przekazany rządowi chorwackiemu, kiedy mandat misji wygasł 15 stycznia 1998 r. Nie pozostawiono tam żadnych kompetencji siłom międzynarodowym, ponieważ prawo do symbolicznego już nadzoru przekazano policji i cywilnym przedstawicielom Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Grzegorz Ciechanowski

Lista publikacji poruszajÄ…cych tematykÄ™ misji PKW UNTAES:

• BaÅ‚kaÅ„ska Pożoga Wojny i konflikty na BaÅ‚kanach w latach 1981 – 1999
  Maciej Kuczyński
  Warszawa 1999
• Operacja Little Flower
  Hubert Królikowski
  Gdańsk 2002
• Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych 1990 – 1999
  Grzegorz Ciechanowski
  Toruń 2010
• Wojskowa Formacja Specjalna GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej 1990 – 2000
  Hubert Królikowski
  Gdańsk 2001
• BaÅ‚kaÅ„ski Syndrom 1991 – 1999
  Maciej Kuczyński, Marian Ray-Ciemięga
  Warszawa 2000
• Polacy w sÅ‚użbie pokoju 1953 – 2003
  Andrzej Zasieczny (red.)
  2003