W maju 1967 r. rebelianci ogłosili secesję Biafry, bogatego w ropę naftową i węgiel regionu Nigerii, zamieszkałego w większości przez plemię Ibo. Mieszkańcy tej prowincji to w większości chrześcijanie w odróżnieniu od dominującej w państwie religii muzułmańskiej.
Armia federalna rozpoczęła 5 lipca tego roku operacje wojskowe przeciw secesjonistom. Rebelianci zaczęli oskarżać rząd o zbrodnie dokonywane na jeńcach wojennych i ludności cywilnej. Los ludności jak i jeńców po obu stronach frontu był tragiczny, dominował jednak głód szerzący się w wielu regionach kraju.
WÅ‚adze Nigerii z przywódcÄ… pÅ‚k Yakubu Gowonem w sierpniu 1968 r. zwróciÅ‚y siÄ™ do czterech paÅ„stw: Kanady, Polski, Szwecji i Wielkiej BrytaÂnii z proÅ›bÄ… o skierowanie swych przedstawicieli w celu zbadania na miejscu zaÂsadnoÅ›ci oskarżeÅ„ biafraÅ„skich. Polska byÅ‚a jedynym paÅ„stwem bloku komuniÂstycznego w skÅ‚adzie komisji, mimo że rzÄ…d nigeryjski nie kryÅ‚ swoich pro zachodÂnich sympatii. Zaproszenie wystosowane do Warszawy Å›wiadczyÅ‚o o wysokiej miÄ™dzynarodowej reputacji, jakÄ… polscy oficerowie zdobyli w miÄ™dzynarodowych komisjach rozjemczych.
We wrzeÅ›niu 1968 r. rozpoczęła dziaÅ‚alność MiÄ™dzynarodowa GruÂpa Obserwatorów ? OTN (International Observer Team Nigeria). Wzięło w niej udziaÅ‚ szeÅ›ciu oficerów WP. Na poczÄ…tku października 1967 r. do Nigerii przybyÅ‚ pierwszy polski zespół: pÅ‚k Alfons Olkiewicz (przewodniczÄ…cy), por. MichaÅ‚ Byczy oraz doradca ? Tadeusz Kumanek. Od lipca 1969 r. do marca 1970 r. pracowaÅ‚ drugi zespół: pÅ‚k Józef Biernacki (przewodniczÄ…cy) i ppÅ‚k Kazimierz Grymin.
CzÅ‚onkowie OTN przez caÅ‚y okres jej funkcjonowania przeprowadzali wyjazdy na teren walk, gdzie zgÅ‚aszano przypadki zbrodni wojennych. Raz w tygodniu organizowano w Lagos konferencje prasowe. Komisja nigdy nie potwierdziÅ‚a zarzutów stawianych przez rebeliantów, mimo, że część badaczy tematu twierdzi, że dochodziÅ‚o do ewidentnych zbrodni popeÅ‚nianych przez stronÄ™ rzÄ…dowÄ…. DziaÅ‚ania Polaków jak i pozostaÅ‚ych czÅ‚onków OTN zostaÅ‚y wysoko ocenione nie tylko przez wÅ‚adze Nigerii (co nie powinno budzić zdziwienia), ale również przez delegacje ONZ i przedstawicieli Organizacji JednoÅ›ci AfrykaÅ„skiej oraz instytucji pozarzÄ…dowych zaangażowanych w ograniczanie neÂgatywnych skutków konfliktu.
Grzegorz Ciechanowski
Lista publikacji poruszajÄ…cych tematykÄ™ misji w Nigerii:
- Misje pokojowe Wojska Polskiego 1953-1978
Władysław Kozaczuk
Warszawa 1978 - Polska w operacjach pokojowych Operacje pokojowe ONZ
Jerzy Markowski
Warszawa 1994 - Pokojowe misje Wojska Polskiego Bibliografia
Ministerstwo Obrony Narodowej Centralna Biblioteka Narodowa, Stowarzyszenie Kombatantów Misji Pokojowych ONZ
Warszawa 2003 - Żołnierze polscy w misjach i operacjach pokojowych poza granicami kraju w latach 1953?1989
Grzegorz Ciechanowski
Toruń 2007 - Wojsko Polskie w misjach pokojowych w latach 1953-1990
Janusz Zuziak
Warszawa 2009 - Polacy w sÅ‚użbie pokoju 1953 – 2003
Andrzej Zasieczny (red.)
2003